پەیوەندییە گشتییەکان
بەشی زمان و ئەدەبیاتی ئینگلیزی
پەیوەندییە گشتییەکان لە ئێران
لە ئێراندا، پەیوەندییە گشتییەکان سەرەتا لە کۆمپانیای نیشتمانیی نەوتدا سەری هەڵدا. یەکەم کۆنفرانسی پەیوەندییە گشتییەکان لە ٣٠ی سەرماوەزی ١٣٤٣ لە ئابادان و دووەم کۆنفرانس لە ١٣ی ڕەزبەری ١٣٤٤ لە کرماشان بەڕێوەچوو. دوای پێکهێنانی یەکەکانی پەیوەندییە گشتییەکان، پێویستی بە ڕاهێنانی بەرپرسان و کارمەندانی ئەم یەکانە هەستی پێکرا و یەکەم خولە کورتخایەنەکانی ڕاهێنان لە وەزارەتی پێشووی ئیتلاعات و گەشتیاریدا بەڕێوەچوو.
لە ساڵی ١٣٤٥دا، لێکۆڵینەوە بۆ دامەزراندنی کۆلێژێکی پەیوەندییە گشتییەکان ئەنجام درا کە بووە هۆی دامەزراندنی «پەیمانگای باڵای ڕۆژنامەوانی و پەیوەندییە گشتییەکان» لە ساڵی ١٣٤٦. دوای شۆڕشی ئیسلامی، ئەم پسپۆڕییە لە چوارچێوەی «کارناسیی زانستە کۆمەڵایەتییەکان بە پسپۆڕیی زانستەکانی پەیوەندی» لە کۆلێژی زانستە کۆمەڵایەتییەکانی زانکۆی عەلامە تەباتەباییدا درێژەی پێدرا.
ئەمڕۆ، پەیوەندییە گشتییەکان ڕەهەندێکی نێودەوڵەتیی وەرگرتووە و تەکنەلۆژیا نوێیەکان دەرگای نوێی پەیوەندییان بەڕوودا کردووەتەوە. بەرپرسیارێتییە ڕۆژ لەدوای ڕۆژ زیاترەکان، شارەزایانی ئەم بوارەیان هانداوە بۆ خوێندنی بەردەوامی بەرنامە فێرکارییەکان، تیۆرییەکان و پێوەرە پیشەییەکان. پێگەی پەیوەندییە گشتییەکان زۆر لەوە بەرفراوانترە کە تەنیا ئاگادارکردنەوەیەکی ڕێکخراو-تەوەر بێت؛ تەنانەت دەگوترێت لە پێکدادانی شارستانییەتەکاندا، پەیوەندییە گشتییەکانن کە توندیی پێکدادانەکان کەمدەکەنەوە و زەمینەی لێکتێگەیشتن لە ئاستە گەورەکاندا دەڕەخسێنن.
پەیماننامەی ڕەوشتیی پەیوەندییە گشتییەکان
لەبەر ئەوەی ماهیەتی مرۆڤ بەبێ پەیوەندی مانای نییە و بڵندیی مرۆڤ لە شێوازی پەیوەندیی لەگەڵ ئەوانی دیکەدا خۆی دەبینێتەوە، ئامانجی کۆتایی پەیوەندییە گشتییەکان، گەشەی مرۆڤەکانە لە ڕێگەی بەرزکردنەوەی ئاستی تێگەیشتنیانەوە. بۆیە، ئەم بنەمایانەی خوارەوە وەک ئەرکی پەیوەندییە گشتییەکان لەبەرچاو گیراون و پابەندبوون پێیانەوە پێویستە:
١. باوەڕبوون بە کەرامەتی مرۆیی و ڕێزگرتن لە بەردەنگەکانی ڕێکخراو.
٢. دامەزراندنی پەیوەندییەکی فرەلایەنە و یەکسان، بەبێ هیچ جۆرە جیاوازییەک.
٣. باوەڕی پتەو بە مافی خەڵک بۆ ئاگاداربوون و پێویستیی گواستنەوەی بۆچوونەکانیان بۆ بەرپرسان.
٤. پلاندانان و توێژینەوە بۆ دروستکردنی پردێکی پەیوەندیی بەهێزتر لەنێوان بەردەنگەکان و ڕێکخراودا.
۵. بەشدارکردنی خەڵک لە بڕیاردان و جێبەجێکردنی بەرنامەکانی ڕێکخراودا.
۶. هەوڵدان بۆ هاوئاڕاستەکردنی تواناکانی ڕێکخراو لەگەڵ پێداویستییە ڕاستەقینەکانی بەردەنگەکاندا.
۷. پابەندبوون بە بنەماکانی ڕەوشتی پیشەیی و بنەما ئیسلامییەکان لە هەموو مامەڵەیەکدا.
٨. هەوڵدان بۆ دروستکردنی لێکتێگەیشتنی دوولایەنە لەنێوان بەڕێوەبەرایەتی و کارمەنداندا لە ڕێگەی گفتوگۆوە.
۹. ئاگادارکردنەوە و ئاگاداربوونەوە، لەسەر بنەمای ئەوەی کە «زانین مافی هەمووانە».
ئەرکەکانی پەیوەندییە گشتییەکان
پەیوەندییە گشتییەکان وەک چاو و گوێی ڕێکخراو کاردەکات و پردێکە لەنێوان زانکۆ و کۆمەڵگەدا. ئەرکەکانی بەم شێوەیە پۆلێن دەکرێن:
-
گواستنەوەی ئامانج، سیاسەت و بەرنامەکانی زانکۆ بۆ میدیا و کۆمەڵگە.
-
ڕۆڵگێڕان وەک وتەبێژی زانکۆ و پەیوەندیکردن لەگەڵ میدیاکان.
-
دروستکردن و بەهێزکردنی پەیوەندی لەگەڵ ڕێکخراوەکانی دیکە.
-
چاودێریکردنی سیستەمی پێشنیارەکانی بەردەنگەکان.
-
ڕێکخستنی دیداری گشتیی نێوان بەرپرسان و بەردەنگەکان.
-
داڕشتنی پلانی ساڵانەی پەیوەندییە گشتییەکان و بەشداریکردن لە ئەنجومەنی پلاندانانی زانکۆ.
-
بەڕێوەبردنی کۆنفرانس، سیمینار و بۆنە تایبەتەکان.
-
داڕشتن و چاودێریکردنی جێبەجێکردنی ڕێنماییە کارپێکەرییەکان.
-
پێشکەشکردنی ڕاپۆرت بە سەرۆکی زانکۆ و ئەنجامدانی ئەرکە سپێردراوەکانی دیکە.
تایبەتمەندییەکانی پەیوەندییە گشتییەکان
پەیوەندییە گشتییەکان بەدوای پەیوەندییەکی دوولایەنەوەیە لەگەڵ بەردەنگەکەیدا؛ تەنیا «ئاگادارکردنەوە» نییە، بەڵکو «ئاگاداربوونەوە»شە. کۆمەڵێک چالاکیی پەیوەندیی هۆشیارانە، پلان بۆ داڕێژراو و لەسەر بنەمای توێژینەوەیە کە بە بەکارهێنانی شێوازی زانستی و هونەری، هەوڵی گفتوگۆ و گەیشتن بە لێکتێگەیشتنی دوولایەنە دەدات. لە هەر ڕێکخراوێکدا، پەیوەندییە گشتییەکان ئامرازێکی دووسەرەیە: لە لایەک، بەڕێوەبەران لە ژینگەی دەوروبەریان ئاگادار دەکاتەوە و لە لایەکی دیکەوە، چالاکییەکانیان بە دروستی بۆ کۆمەڵگەی ئامانج دەگوازێتەوە. سەرکەوتنی پەیوەندییە گشتییەکان بەندە بە دامەزراندنی ئەم پەیوەندییە دوولایەنەیەوە.
